http://library.techlink.gr/2t/article.asp?mag=3&issue=229&article=5553 )
BOX-1: Στρόβος, μετάπτωση, κλόνιση
Τα γυροσκοπικά φαινόμενα αποτελούν για τους περισσότερους ανθρώπους (ακόμα και αυτούς του «χώρου») terra incognita, ακριβώς επειδή η φύση τους αντιβαίνει στην ανθρώπινη αντίληψη και εμπειρία. Για κάθε άνθρωπο, η έννοια «δράση-αντίδραση» ή η σχέση «αιτίου-αιτιατού» είναι μέρος των γνώσεών του,κομμάτι (στο υποσυνείδητό του) που δεν χρειάζεται ιδιαίτερο ζόρι ήπολύπλοκες νοητικές διεργασίες για την επίτευξη «συμφωνίας» μεταξύ θεατήκαι φαινομένου.Για παράδειγμα, αν στο πάτωμα σπρώξουμε ένα βάρος προς τα μπροστά (π.χ. ένα τραπέζι), εκ προοιμίου περιμένουμε αυτό να κινηθεί μπροστά, αντιδρώντας στο χέρι μας με μία δύναμη «αναμενόμενη» και εξαρτώμενη από το βάρος, την επιτάχυνση που δίνουμε και τις τριβές. H σχέση μας με το τραπέζι, την κίνησή του και τη «νωχέλειά» του στο να μας υπακούσει, είναι ενστικτωδώς κατανοητή, άρα φιλική. Αρα, μπορούμε στη διάρκεια του φαινομένου να είμαστε εφησυχασμένοι, τόσο με τον εαυτό μας, όσο και με το περιβάλλον μας. Τα πράγματα θα μπλέκονταν, αν την ώρα που εμείς σπρώχναμε το τραπέζι προς τα εμπρός, αυτό... αρνείτο -απολύτως- να κινηθεί προς την κατεύθυνση που θέλουμε (σαν να είχε τοίχο μπροστά του) και επέμενε να κινηθεί προς τα αριστερά, όσο περισσότερο εσείς σπρώχνετε προς τα μπροστά! H πρώτη λύση είναι να φωνάξετε έναν παπά να διαβάσει μια ευχή και να ραντίσει το τραπέζι με αγιασμό, μπας και του φύγουν τα δαιμόνια και αποφασίσει να κινηθεί προς την κατεύθυνση που η εμπειρία σας αλλά και το ένστικτό σας θεωρούν δογματικά φυσιολογική: ήδη, έχετε έρθει σε μίασύγκρουση με το περιβάλλον σας και η λύση του «παπά», όσο και η ερμηνεία των «δαιμονίων», είναι μία απόδειξη άρνησης κάθε προσπάθειας αντι-εμπειρικής κατανόησης ενός «νέου» φαινομένου. H δεύτερη λύση είναι πιο... καρτεσιανή: αφού εγώ θέλω να πάει το τραπέζι προς τα μπρος και αυτό επιμένει να πηγαίνει αριστερά, ας βρω τρόπο να κοντράρω τις όποιες τάσεις του για... αυτενέργεια, μέχρι να το εξαναγκάσωνα υπακούσει στη βούληση του κύρη και αφέντη του. Φωνάζουμε λοιπόν τον γείτονα και χωρίς να υποψιαζόμαστε περί του τι μέλλει γενέσθαι, του λέμε να κρατάει κόντρα από αριστερά -δίκην μπουτελιού-, την ώρα που εμείς θα σπρώχνουμε προς τα μπροστά, δίκην Κατερπίλαρ. Και ω του θαύματος!Το τραπέζι εξακολουθεί να αρνείται να κινηθεί προς τα μπροστά και καθώς αδυνατεί να κινηθεί προς τα αριστερά, αρχίζει μια αργή ταλάντωση στο χώρο,με συχνότητα μεταξύ χούλα-χουπ και λαμπάντα. Ώρα για τον παπά; Όχι ακόμα -η καρτεσιανή μας επιμονή έχει να περάσει μιαακόμα δοκιμασία- τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμα... Το πρόβλημά μας τώρα δεν είναι να κουνήσουμε το τραπέζι προς τα μπροστά, αλλά να το πείσουμε να σταματήσει τα κουνήματα. Παρατάμε την προσπάθεια ώσης και κόντρας αντίστοιχα και ζητάμε από το γείτονά μας να σταθεί στη μία πλευρά -εμείς στην άλλη- και να το ζορίζουμε από κοινού, έτσι ώστε ναπατήσουν και τα τέσσερα ποδάρια του στο πάτωμα. Αυτό που διαπιστώνουμε, είναι ότι οι δυνάμεις της αργής ταλάντωσης (τρία πόδια στον αέρα κάθε φορά, ένα στο πάτωμα, εκ περιτροπής) είναι απίστευτα μεγάλες και υπερβαίνουν τη δύναμη των χεριών μας. H ανθρώπινη επινοητικότητα όμως μοιάζει ατελεύτητη. Το αμοιβαίο πείσμα, ομοίως. Το νέο σχέδιο προβλέπει να πάρουμε και οι δύο φόρα και να πηδήξουμε ταυτόχρονα επάνω στο τραπέζι, «πατηκώνοντάς» το με το βάρος μας. Σφάλμα μέγα. Με το που βρισκόμαστε και οι δύο στο τραπέζι, αυτό, ακαιριαία ξεσαλώνει, μπαίνοντας από την αργή χορευτική ταλάντωση, στην επιληπτική κρίση. Χτυπιόμαστε λοιπόν και οι δύο πάνω του σαν τα χταπόδια, μέχρι να εκτοξευτούμε στους τοίχους και το ταβάνι. Ξυπνούμε στο νοσοκομείο: Μόλις έχουμε βιώσει μια γυροσκοπική σαβούρδα, που ξεκίνησε πιθανώς από μία έκκεντρη φόρτιση του πρόσθιου τροχού, εξελίχθηκεσε γυροσκοπικό ψάρεμα (weaving) και κατέληξε σε κοσκίνισμα (tankslapping) και γυροσκοπικό χαισάιντινγκ που μας εκτόξευσε πάνω από τα τιμόνια. Όσο έκπληκτους θα μας άφηνε η συμπεριφορά του δαιμονισμένου τραπεζιού μας, άλλο τόσο έκπληκτους έχει αφήσει η περίπτωση όσους (λίγους, ευτυχώς) έχουν βιώσει ανεξέλεγκτα γυροσκοπικά φαινόμενα πάνω σε μία μοτοσικλέτα κινούμενη με χοντρά χιλιόμετρα στην ευθεία. Ηθικό δίδαγμα: η γυροσκοπική ταλάντωση είναι μια κατάσταση «εξωτικής αστάθειας» και δεν αρκεί η κλασική μας εμπειρία για να συμμαζευτεί. Χρειαζόμαστε «εξωτικούς τρόπος πρόληψής» της, αλλά και «εξωτική σχεδίαση» των μοτοσικλετών για να την χρησιμοποιήσουνπρος όφελός τους. Όλα τ' άλλα είναι ντιζάιν, ανάλυση, θεωρία επί απλού χάρτου, που αφορούν «δίτροχα μετά κινητήρος» τα οποία σίγουρα ισορροπούν...αφού ακουμπούν με ολόκληρη τη μία πλευρά τους πάνω στη λευκή σελίδα του σχεδιαστηρίου ή του βιβλίου. Χαίρω πολύ...
«Στρόβος» σημαίνει σβούρα. Το μαγικό εκείνο παιδικό παιχνίδι που μπορεί και ισορροπεί πάνω σε μία λεπτή ακμή, κόντρα σε κάθε νόμο βαρύτητας και ισορροπίας. Στρόβος, όμως, είναι και κάθε τροχός που περιστρέφεται. Το παράδειγμα της περιστρεφόμενης ρόδας ποδηλάτου στα χέρια του παρατηρητή,είναι γνωστό: πάρτε μία τέτοια ρόδα, δώστε της μια γερή περιστροφή καικρατήστε την μπροστά σας έχοντας το κάθε άκρο του άξονά της σε κάθε χέρι σας.Δοκιμάστε να την στρίψετε προς τα αριστερά: θα αρνηθεί να στρίψει και θα γείρει προς τα δεξιά (αν η περιστροφή της είναι προς τα εμπρός). Πιέστε την, βάλτε όλη σας τη δύναμη: θα εξακολουθεί να αντιστέκεται στο να στρίψει και ταυτόχρονα να μείνει κάθετη (όπως και το τραπέζι του παραδείγματός μας). Αν επιμείνετε, θα μπει σε μία αργή ταλάντωση, σαν να έχει ξεκεντραριστεί: αυτό λέγεται «μετάπτωση» και είναι το αντίστοιχο φαινόμενο με μία σβούρα που έχει αρχίσει και χάνει στροφές, δείχνοντάς το με μία αργή κυκλική αιώρηση γύρω από το σημείο που η ακίδα της ακουμπά το πάτωμα.Προσπαθήστε να «κοντράρετε» την αργή ταλάντωση της ρόδας: θα μπει σε μία καινούρια, υψίσυχνη ταλάντωση και μόνον αφού την «διατρέξει» θα ξαναέρθει η ρόδα στα σύγκαλά της. Την ίδια ώρα, η σβούρα θα αρχίσει να διαγράφει κύκλους, με την ακίδα της στο πάτωμα, εξακολουθώντας να αρνείται να υποκύψει στο νόμο της βαρύτητας: το φαινόμενο αυτό λέγεται "κλόνιση". Και όλα αυτά τα φαινόμενα μαζί, αποτελούν την αιτία που η μοτοσικλέτα ισορροπεί πάνω σε δύο ρόδες κινούμενη στο δρόμο ή στρίβει στον αέρα, χωρίς τριβή και επαφή με το περιβάλλον, στη διάρκεια μιας πιρουέτας σε αγώνα μοτοκρός..._Δ.Χ.
BOX-2 ΜΟΤΟΣΙΚΛΕΤΑ: ENNOIA, MH-ENIAIA, ΩΣ ΣΩΜΑ!
H Μηχανή είναι δύο ρόδες και ένα μοτέρ. Όταν είναι εκεί, ακίνητη, στο σταντ, προσμένοντάς μας για τη Διαδρομή. Δύο ρόδες και ένα μοτέρ, όταν είναι στο σχεδιαστήριο, τη βιτρίνα, τα περιοδικά, τα βιβλία. Στο δρόμο όμως, δεν είναι -πια- δύο ρόδες και ένα μοτέρ. Είναι «τρεις στρόβοι», που κανείς από τους δύο δεν γουστάρει να συνεργαστεί με τον τρίτο και είναι θέμα ευφυίας του σχεδιαστή να τους βάλει σε ένα γκεζί ή τηςμαγκιάς του αναβάτη να τους κουλαντρίσει. Οι δύο πρώτοι στρόβοι είναι οι τροχοί, ο τρίτος, ο στρόφαλος του κινητήρα με τα παρελκόμενά του: έναςσημαντικός στρόβος, ικανός να διαφοροποιήσει παντελώς το χαρακτήρα της μοτοσικλέτας, ανάλογα με το αν κινείται προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Παρενθετικό σημείωμα: Στην περίπτωση του Λέφα, ο στρόφαλος γυρίζει ανάποδα απ' ότι οι τροχοί: μία «δυσμενής» περίπτωση, που ευνοεί τις τουριστάδικες μοτοσικλέτες με μακρύ μεταξόνιο και όχι ένα «εννιακοσάρι παπί»: με μοτέρRC-30 για παράδειγμα το μηχανάκι του Λέφα θα πήγαινε ακόμα καλύτερα...
Συνεχίζουμε λοιπόν. Οι δύο ακραίοι στρόβοι, οι δύο τροχοί, είναι και οι πιο «οριακοί» για τη σύνδεση με το περιβάλλον: αρχή και τέλος της επαφής τους με το περιβάλλον, τα εύκαμπτα σημεία επαφής των λάστιχων με το δρόμο. Ενδιάμεσο σημείο «επεξεργασίας» του μεταξύ τους... καυγά, τα εύκαμπτα χέρια και το κορμί του αναβάτη: «ό,τι χειρότερο για τον άνδρα»! Ένας στρόβος θέλει απειροελάχιστη δύναμη για να αρχίσει να κάνει τα τρελά του και να εμφανίσει τεράστιες ανεξέλεγκτες δυνάμεις -τις οποίες «κλέβει»από τη στροφορμή της κίνησής του. Αν η μοτοσικλέτα σας, για παράδειγμα, έχει βαριά συμπεριφορά και αρνείται να γείρει και να μπει σε μία δεξιά κλειστή στροφή, δοκιμάστε το παρακάτω γυροσκοπικό τρικ: πιέστε προς τα μπροστά, απαλά, το δεξί γκριπ και τραβήξτε το αριστερό, αντίθετα με ό,τι σας επιβάλλει η λογική και η εμπειρία σας. Μην ανησυχείτε, το τιμόνι δεν θα στρίψει αριστερά (το παράδειγμα του «δαιμονισμένου τραπεζιού»!), αντίθετα,θα τα χάσετε με τον τρόπο που η θεόβαρη γελάδα σας θα γείρει προς τα δεξιά και θα μπει στη στροφή σαν αρνάκι. Τα «γυροσκόπιά» σας, δηλαδή οι στρόβοι-τροχοί, θα έχουν φροντίσει να σας προσφέρουν τις δυνάμεις που λείπουν από το μυϊκό σας σύστημα. Βέβαια, τα πράγματα δεν πάνε πάντοτε κατ' ευχήν. Οι στρόβοι-τροχοί είναιυπό έλεγχο (και μαζί, οι τρομακτικές δυνάμεις που έχουν αποθηκεύσει), μόνο όταν βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο. Έτσι και βγει κάποιος από τους δύο από το κλουβί με τις τρελές (και, συνήθως, ο μπροστινός), η παρακίνηση που εκπορεύεται από αυτόν αποσταθεροποιεί τον άλλον, ο οποίος -με τη σειρά του-παρακινεί τον πρώτο σε μεγαλύτερη αποσταθεροποίηση και ούτω καθ' εξής, κυκλικά, μέχρι τελικής πτώσεως. Το σημείωμα αυτό δεν προορίζεται για να παράσχει ενημέρωση, αλλά απλά, να ωθήσει σε προβληματισμό, τα συμπεράσματα του οποίου θα κάνουν περισσότερο κατανοητά τα αφανή στοιχεία που κάνουν τη σύνθεση του Λέφα -τόσο παράδοξα-επιτυχή στην πράξη. Όσον αφορά τους δύο στρόβους που ευθύνονται για την ισορροπία της μοτοσικλέτας, δηλαδή τους δύο τροχούς, είναι σημαντικό να τους δούμε στην πραγματική τους υπόσταση, μέσα από την επενέργειά τους στο σύνολο. O μπροστινός στρόβος -που συμπεριλαμβάνει το πιρούνι- αρθρώνεται κάθετα (στο σημείο του λαιμού) με την υπόλοιπη μοτοσικλέτα και κατά συνέπεια, η δράση των γυροσκοπικών φαινομένων είναι ολότελα διαφορετική από αυτήν του πίσω τροχού που αρθρώνεται οριζόντια, άρα από άποψη δράσεως, συναποτελεί με την υπόλοιπη μοτοσικλέτα (σκελετό και μοτέρ) ένα ενιαίο σύνολο μέχρι το σημείο του λαιμού, όπου -ούτως ειπείν- οι δύο στρόβοι συναντώνται. Πάνω σε αυτό, ευκαιρίας δοθείσης, τίθεται το ζήτημα του πίσω ψαλιδιού, και της ακαμψίας του. Οι ημιτελώς γνώστες (και όχι ημιμαθείς...) μιλούν για πρόσφυση και κράτημα και «ακαμψίες», χωρίς να μπορούν να εξηγήσουν πώς, μερικές φορές, κάποια... «φλέσουρα» μπορούν και κινούνται στις στροφές ταχύτερα από τις -με τη συμβατική έννοια- «σχεδιαστικά τέλειες μοτοσικλέτες». Αυτό ισχύει επειδή, πέρα και πάνω από προσφύσεις και κρατήματα, αυτό που μετράει είναι η «γυροσκοπική ισορροπία», μια έννοια που εκφεύγει του παρόντος σημειώματος, παρόλο που είναι η ευκαιρία ευνοϊκή για να αναλυθεί...Και μιλώντας για «πίσω στρόβο» και για τρόπους ελέγχου του (δηλαδή, πίσω ψαλίδι, αρθρωμένα κάθετα ως προς το πιρούνι), ευκαιρία είναι να πούμε πως όποιος σχεδιάζει και δημιουργεί εντελώς άκαμπτα ψαλίδια, είναι σωστός. Περισσότερο όμως «ψαγμένος γυροσκοπικά», είναι εκείνος που σχεδιάζει ένα ογκώδες ψαλίδι, μέσω του οποίου δεν αναζητά ευθέως την απόλυτη ακαμψία,αλλά, μέσα από μία ελεγχόμενη ελαστικότητα, χρησιμοποιεί τεράστιες μάζες μετάλλου για να απορροφήσει/αποσβέσει ενέργεια γυροσκοπικής ή άλλης προέλευσης._Δ.Χ.
(για την αντιγραφή M.M.R.)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου